Σύμβαση ΟΗΕ περί απαγόρευσης διάκρισης εις βάρος των γυναικών

Σύμβαση ΟΗΕ περί απαγόρευσης διάκρισης εις βάρος των γυναικών

Του Δημήτρη Τουτουντζόγλου

Δικηγόρου Δράμας

Η Σύμβαση για την Εξάλειψη κάθε Μορφής Διάκρισης σε Βάρος των Γυναικών, που υιοθέτησε η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 1979, αναμφίβολα αποτελεί μία ουσιαστική φάση στην ιστορία των προσπαθειών των Ηνωμένων Εθνών για προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών. Η Σύμβαση αποτελεί το πιο ολοκληρωμένο από τα υφιστάμενα σχετικά δεσμευτικά έγγραφα, καθότι επαναβεβαιώνει αρχές, που ήδη είναι ενσωματωμένες σε άλλες συμβάσεις και διακηρύξεις, συνοψίζει τα μέτρα που καθορίζουν τις αρχές που έλαβε το σύστημα των Ηνωμένων Εθνών, αλλά προσθέτει και διαστάσεις που είναι νέες και σημαντικές. Αντιπροσωπεύει, ως εκ τούτου, μία προοδευτική εξέλιξη στα ανθρώπινα δικαιώματα που απαγορεύει τη διάκριση σε βάρος των γυναικών.

Η προπαρασκευαστική εργασία για την Σύμβαση άρχισε το 1974 όταν η Επιτροπή για την Θέση των Γυναικών ίδρυσε ομάδα εργασίας για να βοηθήσει στο έργο της. Αποτελείται από ένα προοίμιο και 30 άρθρα, που καθορίζουν τι συνιστά διάκριση εις βάρος των γυναικών και δημιουργεί μία ατζέντα για την εθνική δράση των κρατών με στόχο τον τερματισμό των διακρίσεων αυτών. Με 189 κράτη-μέλη, είναι η δεύτερη πιο επικυρωμένη συνθήκη του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα μετά την Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Αξίζει να σημειωθεί πως οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής δεν έχουν ακόμη επικυρώσει την εν λόγω Σύμβαση. Η Σύμβαση είναι ανοιχτή και κάθε κράτος γίνεται συμβαλλόμενο με την επικύρωση ή την προσχώρησή του σε αυτή, αποδεχόμενο παράλληλα τη νομική υποχρέωση για την αντιμετώπιση των διακρίσεων κατά των γυναικών. Η σύμβαση  τίθεται σε ισχύ σε κάθε κράτος-μέλος την τριακοστή ημέρα από την ημερομηνία καταθέσεως του εγγράφου επικυρώσεως ή προσχωρήσεως. Τέλος οι διαφορές που προκύπτουν και αφορούν την ερμηνεία ή την εφαρμογή της Σύμβασης υποβάλλονται σε διαιτησία με την επιμέλεια ενός εκ των συμβαλλομένων, σε περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις δεν ευδοκιμήσουν. Με την παρέλευση έξι μηνών από την κατάθεση της αίτησης για διαιτησία δίχως συμφωνία των μερών σχετικά με την οργάνωση αυτής, δύναται θα απευθυνθούν στο Διεθνές Δικαστήριο για την επίλυση της διαφοράς.

Περίγραμμα της Σύμβασης

Άρθρο 1. Εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών

Άρθρο 2. Νομοθετική και δικαστική προστασία κατά των διακρίσεων

Άρθρο 3.Ένταξη της διάστασης του φύλου σε όλες τις πολιτικές

Άρθρο 4. Ποσοστώσεις και θετικά μέτρα προώθησης της ισότητας

Άρθρο 5. Έμφυλοι ρόλοι και καταπολέμηση στερεοτύπων

Άρθρο 6. Βία κατά των γυναικών

Άρθρο 7. Συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων της πολιτικής και δημόσιας ζωής

Άρθρο 8.Συμμετοχή των γυναικών σε διεθνείς και ευρωπαικούς θεσμούς και στο διπλωματικό σώμα

Άρθρο 9. Ίσα δικαιώματα των γυναικών: Υπηκοότητα και πολλαπλές διακρίσεις

Άρθρο 10. Εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση

Άρθρο 11. Εργασία και κοινωνική ασφάλιση

Άρθρο 12. Υγεία και οικογενειακός προγραμματισμός

Άρθρο 13. Ίση συμμετοχή σε αθλητισμό/πολιτισμό και οικονομικές συναλλαγές

Άρθρο 14. Γυναίκες υπαίθρου

Άρθρο 15. Ισότητα γυναικών ενώπιον του νόμου

Άρθρο 16.Ισότητα στην οικογένεια και το γάμο

Άρθρο 17. Σύσταση Επιτροπής για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών

Άρθρο 18. Υποβολή έκθεσης  των κρατών μελών προς τον Γ. Γραμματέα των Η.Ε

Άρθρο 19. Εσωτερικός κανονισμός της Επιτροπής

Άρθρο 20.Οι συνεδριάσεις της Επιτροπής

Άρθρο 21. Υποβολή ετήσιας έκθεσης της Επιτροπής προς τον Γ. Γραμματέα των Η.Ε

Άρθρο 22. Συμμετοχή ειδικευμένων οργανώσεων κατά την εξέταση της εφαρμογής των διατάξεων της  Σύμβασης.

Άρθρο 23. Η παρούσα Σύμβαση δεν επηρεάζει άλλες συναφές διατάξεις

Άρθρο 24. Υποχρέωση των κρατών μελών να υιοθετήσουν τα κατάλληλα μέτρα προς επίτευξη των σκοπών της Σύμβασης.

Άρθρο 25. Επικύρωση και προσχώρηση κρατών.

Άρθρο 26. Αίτηση κράτους μέλους για αναθεώρηση της Σύμβασης

Άρθρο 27. Πότε θα τίθεται σε ισχύ η Σύμβαση

Άρθρο 28. Επιφυλάξεις των κρατών μελών

Άρθρο 29. Επίλυση διαφορών  ως προς την ερμηνεία και εφαρμογή της  Σύμβασης

Άρθρο 30. Κατάθεση της Σύμβασης στον Γ. Γραμματέα των Η.Ε

Το περιεχόμενο της  Σύμβασης

Το προοίμιο της Σύμβασης τονίζει την ανάγκη για την ύπαρξη καθορισμένων τρόπων εξάλειψης των διακρίσεων σε βάρος των γυναικών πέρα από διεθνή κείμενα και διακηρύξεις. Συγκεκριμένα: μνημονεύει μια σειρά από διεθνή κείμενα που καθιερώνουν την ισότητα των δύο φύλων και απαγορεύουν τις διακρίσεις σε βάρος των γυναικών. Ανάμεσα σε αυτά που αναφέρονται ο Χάρτης του ΟΗΕ, η ΟΔΔΑ και τα Διεθνή Σύμφωνα του 1966.

Σύμφωνα με το άρθρο 1 της Σύμβασης, ο όρος «διάκριση σε βάρος των γυναικών» σημαίνει «κάθε διαφοροποίηση, αποκλεισμό ή απαγόρευση που γίνεται βασισμένη στη διαφορά του φύλου και έχει ως συνέπεια ή σκοπό να εξασθενήσει ή να ακυρώσει την αναγνώριση, απόλαυση ή άσκηση από μέρους των γυναικών, άσχετα με τη ληξιαρχική τους κατάσταση, βάσει της ισότητας ανδρών και γυναικών, των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών στον πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό, πολιτιστικό, αστικό ή άλλο τομέα».  Ο εννοιολογικός αυτός προσδιορισμός δεν είναι καινούργιος. Το συναντάμε σε μια σειρά διεθνών πράξεων για την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου σχετικά με τις διακρίσεις όπως η Σύμβαση της UNESCO κατά των διακρίσεων στην εκπαίδευση (άρθρο 1) και η Σύμβαση αριθμ. 111 της ΔΟΕ (άρθρο 1) σχετικά με τις διακρίσεις στις προσλήψεις και στο επάγγελμα. Θεωρείται όμως χρήσιμος διότι μας παρέχει μια παραδεκτή ερμηνεία των δικαιωμάτων των γυναικών.

Όλα τα κράτη που έχουν αποδεχθεί την Σύμβαση δεσμεύθηκαν να αναλάβουν μια σειρά από μέτρα για τον τερματισμό των διακρίσεων κατά των γυναικών όπως :α) την ενσωμάτωση της αρχής της ισότητας ανδρών και γυναικών στο νομικό τους σύστημα καταργώντας όλους τους νόμους που εισάγουν διακρίσεις και υιοθετώντας νομοθεσίες που απαγορεύουν τις διακρίσεις σε βάρος των γυναικών β) τη δημιουργία δικαστηρίων και άλλων δημόσιων οργανισμών που να διασφαλίζουν την αποτελεσματική προστασία των γυναικών έναντι των διακρίσεων γ) την απομάκρυνση του συνόλου των διακρίσεων κατά των γυναικών από άτομα, οργανώσεις ή επιχειρήσεις δ) την λήψη όλων των απαραίτητων μέτρων κατά όλων των μορφών εμπορίας και εκμετάλλευσης των γυναικών.

Επιπροσθέτως η Σύμβαση προσθέτει μία διάταξη πρωτοποριακή και νέα στις διεθνείς πράξεις δικαιωμάτων του ανθρώπου και συγκεκριμένα ζητά από τα κράτη μέλη να λάβουν τα ενδεδειγμένα μέτρα για να τροποποιηθούν τα κοινωνικά και πολιτιστικά πρότυπα συμπεριφοράς ανδρών και γυναικών με απώτερο σκοπό και στόχο την εξάλειψη προκαταλήψεων και πρακτικών που ενισχύουν τις διακρίσεις εις βάρος των γυναικών αλλά και καλεί τα κράτη μέλη να μεριμνήσουν για την ένταξη του γυναικείου φύλου σε όλους τους τομείς της καθημερινότητας (πολιτικό-κοινωνικό-οικονομικό-πολιτιστικό). H Σύμβαση παρέχει τη βάση για την υλοποίηση της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών με την εξασφάλιση ίσης πρόσβασης και ίσων ευκαιριών για τις γυναίκες στην πολιτική και δημόσια ζωή – συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος του εκλέγειν και εκλέγεσθαι- στην εκπαίδευση, την υγεία και την απασχόληση, την ισότητα ενώπιον του νόμου όπως την ικανότητα προς δικαιοπραξία, την ικανότητα προς σύναψη συμβάσεων αλλά και σε άλλες πτυχές της οικονομικής και κοινωνικής ζωής και σε οτιδήποτε σχετίζεται με τον γάμο και την οικογένεια. Συνάμα γίνεται ξεχωριστή μνεία και αναφορά στα δικαιώματα των γυναικών της υπαίθρου επισημαίνοντας την γενικότερη επιβαλλόμενη πολιτική. Είναι η μόνη συνθήκη για τα ανθρώπινα δικαιώματα που επιβεβαιώνει τα αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών και στοχοποιεί τις παραδοσιακές προκαταλήψεις και στερεότυπες στάσεις ως δυνάμεις επιρροής που διαμορφώνουν σε κάθε κοινωνία τους ρόλους και των δύο φύλων και τις οικογενειακές σχέσεις.

Τα κράτη που έχουν επικυρώσει ή προσχωρήσει στην εν λόγω Σύμβαση είναι νομικά δεσμευμένα να θέσουν σε εφαρμογή τις διατάξεις της. Αναμένεται ότι θα λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα, έτσι ώστε οι γυναίκες να μπορούν να απολαμβάνουν όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες. Έχουν δεσμευθεί συνάμα να υποβάλουν εκθέσεις τουλάχιστον ανά τετραετία σχετικά με τα μέτρα που έχουν λάβει για να συμμορφωθούν με τις συμβατικές τους υποχρεώσεις. Διαβάστε εδώ την έκθεση της χώρας μας για τα έτη 2005-2008.

Για τον ανωτέρω σκοπό συστάθηκε η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών. Η εν λόγω Επιτροπή αποτελείται από εμπειρογνώμονες με όρους εντολής την παρακολούθηση της προόδου των γυναικών στις συμβαλλόμενες χώρες. Η Επιτροπή εξετάζει τις εκθέσεις που υποβάλλονται από τα συμβαλλόμενα κράτη για τα νομοθετικά, διοικητικά πρακτικά  και άλλα μέτρα που έχουν υιοθετήσει για την εφαρμογή των διατάξεων της Σύμβασης. Η  Επιτροπή είναι δυνατό να υποβάλλει εισηγήσεις αλλά και γενικές συστάσεις κατόπιν της εξέτασης των ανωτέρω εκθέσεων.

Η Σύμβαση για την Εξάλειψη όλων των Μορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα διεθνή νομικά έγγραφα που παρέχει  σε εθνικό επίπεδο από την κύρωσή της, το πλαίσιο των κυβερνητικών πολιτικών για την ανύψωση του καθεστώτος των γυναικών και την επίτευξη πραγματικής ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών. Αναμφίβολα, με την θεσμική κατοχύρωση της ισότητας των δύο φύλων που έχει επιτευχθεί στις διεθνείς συμβάσεις , στα συντάγματα και τις νομοθεσίες παράλληλα με την κοινωνική εξέλιξη, ο ρόλος και η θέση της γυναίκας έχει αναβαθμιστεί. Η γυναίκα έχει πλήρη πολιτικά δικαιώματα, το οικογενειακό δίκαιο έχει εκσυγχρονιστεί και έχουν ληφθεί κοινωνικά μέτρα για την προστασία της μητρότητας και για την προστασία των γυναικών από τη βία.

Λοιπές Διεθνείς Συμβάσεις που περιλαμβάνουν διατάξεις απαγόρευσης διάκρισης σε βάρος των γυναικών.

α) Διεθνής Σύμβαση για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα και η Διεθνής Σύμβαση για Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα

β) Σύμβαση της Γενεύης σχετικά με την Προστασία των Αμάχων εν καιρώ Πολέμου της 12 Αυγούστου 1999 και το επιπρόσθετο Πρωτόκολλο για τις Συμβάσεις της Γενεύης της 12 Αυγούστου 1999 που σχετίζεται με την Προστασία των Θυμάτων Διεθνών Ενόπλων Συγκρούσεων (Πρωτόκολλο 1)

γ) Η Συμπληρωματική Σύμβαση του 1956 για την Κατάργηση της Δουλείας, του Δουλεμπορίου και Θεσμών και Πρακτικών παρόμοιων με την Δουλεία περιέχει μερικές διατάξεις για την προστασία των γυναικών.

Ελληνική Νομοθεσία περί της αρχής ισότητας των φύλων.

Η αρχή της ισότητας των φύλων και τα πεδία εφαρμογής της περιλαμβάνονται σε μία σειρά ρυθμίσεων τόσο σε νόμους όσο και σε επιμέρους υπουργικές αποφάσεις. Οι κυριότεροι νόμοι είναι οι εξής.

Ο νόμος 4097/2012 καθιερώνει το νομικό πλαίσιο για την εφαρμογή και προώθηση της εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών κατά την άσκηση αυτοτελούς επαγγελματικής δραστηριότητες.

Ο νόμος 3896/2010 καθιερώνει το νομικό πλαίσιο για την εφαρμογή και προώθηση της εφαρμογής της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα απασχόλησης και εργασίας.

Ο νόμος 3769/2009 καθιερώνει το πλαίσιο για την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω φύλου όσον αφορά την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και την παροχή αυτών.

Ο νόμος 3655/2008, στο άρθρο 142, προβλέπει την ειδική παροχή προστασίας μητρότητας.

Ο νόμος 3528/2007 (Υπαλληλικός Κώδικας), στα άρθρα 52 και 53 για την άδεια μητρότητας και την άδεια ανατροφής παιδιού αντίστοιχα.

Ο νόμος 3488/2006 περί εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών όσον αφορά στην πρόσβαση στην απασχόληση, στην επαγγελματική εκπαίδευση και ανέλιξη, στους όρους και στις συνθήκες εργασίας και άλλων συναφών διατάξεων.

Ο νόμος 3896/2010 για την εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης.

Θυμηθείτε κι αυτά
prev next

Πριν φύγετε

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται.