Απαγόρευση διαφημιστικών κληρώσεων στον τομέα των φαρμάκων
Η εταιρία DocMorris εκμεταλλεύεται φαρμακείο ταχυδρομικών πωλήσεων εγκατεστημένο στις Κάτω Χώρες, το οποίο προμηθεύει συνταγογραφούμενα φάρμακα σε πελάτες στη Γερμανία. Τον Μάρτιο του 2015, η εταιρία αυτή διένειμε σε όλη την επικράτεια της Γερμανίας διαφημιστικό φυλλάδιο για τη διοργάνωση «μεγάλου προωθητικού διαγωνισμού», με πρώτο έπαθλο μία δωροεπιταγή για την αγορά ηλεκτρικού ποδηλάτου αξίας 2 500 ευρώ και με δεύτερο έως δέκατο έπαθλο μία ηλεκτρική οδοντόβουρτσα. Για τη συμμετοχή στην κλήρωση οι ενδιαφερόμενοι έπρεπε απλώς να αποστείλουν στην DocMorris, σε φάκελο με προπληρωμένο ταχυδρομικό τέλος, δελτίο παραγγελίας για συνταγογραφούμενο φάρμακο, εσωκλείοντας τη σχετική ιατρική συνταγή.
Κατά της παραπάνω πρακτικής προσέφυγε στα γερμανικά δικαστήρια η ένωση φαρμακοποιών της Βόρειας Ρηνανίας, υποστηρίζοντας ότι αυτή αντίκειτο στο άρθρο 87 παρ. 3 Οδηγίας 2001/83/ΕΚ περί κοινοτικού κώδικος για τα φάρμακα που προορίζονται για ανθρώπινη χρήση και ζητώντας την παύση της. Σχετικά υποβλήθηκε εν τέλει προδικαστικό ερώτημα στο ΔΕΕ από το οποίο ζητήθηκε να γνωματεύσει εάν η παραπάνω διάταξη απαγορεύει να συναρτάται η συμμετοχή σε προωθητικό διαγωνισμό από την παραγγελία συνταγογραφούμενου φαρμάκου. Το Δικαστήριο ερωτήθηκε ακόμα, εάν η απάντηση στο προηγούμενο ερώτημα επηρεάζεται από τη συνθήκη ότι το προκηρυσσόμενο έπαθλο δεν είναι φάρμακο αλλά άλλο αντικείμενο (εν προκειμένω: ηλεκτρικό ποδήλατο αξίας 2 500 ευρώ και ηλεκτρικές οδοντόβουρτσες) και δεν ελλοχεύει κίνδυνος ενθάρρυνσης της μη ορθολογικής και υπερβολικής χρήσης φαρμάκων.
Το ΔΕΕ έχει στο παρελθόν ασχοληθεί με τη νομιμότητα προωθητικών ενεργειών που συνίστανται σε διοργάνωση κληρώσεων και διαγωνισμών με έπαθλο ιατροφαρμακευτικά προιόντα. Στην υπόθεση “Gintec” C‑374/05 έκανε δεκτό ότι τέτοιες ενέργειες μπορεί να είναι αντίθετες με την Οδηγία 2001/83/ΕΚ, αφενός, βάσει της αιτ. σκ. 45 και το άρθρο 87 παρ. 3 Οδηγίας 2001/83/ΕΚ που απαγορεύουν κάθε μορφή υπερβολικής και απερίσκεπτης διαφημίσεως που θα μπορούσε να προάγει μη λελογισμένη χρήση του φαρμάκου έχοντας δυσμενείς συνέπειες για τη δημόσια υγεία. Αφετέρου, βάσει του άρθρου 88 παρ. 6 Οδηγίας 2001/83/ΕΚ, που απαγορεύει την απευθείας διανομή φαρμάκων στο κοινό, για διαφημιστικούς σκοπούς, εκ μέρους των φαρμακοβιομηχανιών.
Με την απόφασή του επί της παραπάνω υποθέσεως DocMorris C‑190/20, το ΔΕΕ έκανε όμως δεκτό ότι η διοργάνωση προωθητικών διαγωνισμών που αποβλέπουν στην προώθηση υπηρεσιών πώλησης φαρμάκων και όχι των ίδιων των φαρμάκων δεν αποτελεί αντικείμενο εναρμόνισης στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συνεπώς, ο καθορισμός των κανόνων στον τομέα αυτόν εξακολουθεί να εμπίπτει στην αρμοδιότητα των κρατών μελών. Η νομιμότητα εθνικής διάταξης που απαγορεύει προωθητικές ενέργειες όπως η εξεταζόμενη στην ένδικη υπόθεση θα εξαρτάται από τη συμφωνία αυτής με τις θεμελιώδεις ελευθερίες της εσωτερικής αγοράς.
Με βάση την ανωτέρω απόφαση, το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο της Γερμανία έκρινε στα τέλη του 2021 (BGH 18. November 2021 Az: I ZR 214/18) ότι η απαγόρευση της πρακτικής DocMorris ναι μεν ενεργεί παρακωλυτικά προς το Ενωσιακό εμπόριο, πλην όμως δικαιολογείται από λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας, σύμφωνα με το άρθρο 34 ΣΛΕΕ. Πράγματι, η συγκεκριμένη εμπορική πρακτική υποβάλλει τους καταναλωτές στη διαδικασία να παραιτηθούν από τη δια ζώσης παραγγελία ενός συνταγογραφημένου φαρμάκου με φυσική παρουσία σε φαρμακείο, προκειμένου να το παραγγείλουν εξ αποστάσεως και να συμμετάσχουν σε διαγωνισμό με έπαθλο αυτοκίνητο. Έτσι όμως παραιτούνται από τη δυνατότητα να λάβουν συμβουλευτική υποστήριξη από φαρμακοποιό σε σχέση με το σκεύασμα. Τούτο δε το πράττουν ανελεύθερα προς επιδίωξη κέρδους και όχι με κριτήριο τη σοβαρότητα της κατάστασης της υγείας τους.
Αναλυτικά για το μάρκετινγκ ιατροφαρμακευτικών προιόντων μπορείτε να διαβάσετε σε Δελούκα-Ιγγλέση/Τζούλια, Προώθηση προϊόντων και υπηρεσιών υγείας στην ΕΕ, ΔΕΕ 2019, σελ. 489 επ.
επιμέλεια: Ελένη Τζούλια