ΔΕΕ για αναγνώριση αλλαγής φύλου μεταξύ κρατών μελών
C-4/23: H άρνηση μιας τέτοιας αναγνώρισης θα παραβίαζε το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και διαμονής εντός της Ένωσης (άρθρο 21 ΣΛΕΕ, άρθρο 45 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ) και το δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής (άρθρο 7 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ).
Μια Ρουμάνα υπήκοος καταγράφηκε ως γυναίκα κατά τη γέννησή της στη Ρουμανία. Αφού μετακόμισε με την οικογένειά της στο Ηνωμένο Βασίλειο και απέκτησε τη βρετανική ιθαγένεια, ξεκίνησε διαδικασία φυλομετάβασης σύμφωνα με το αγγλικό δίκαιο και τελικά έλαβε το 2020 «Πιστοποιητικό αναγνώρισης φύλου», βάσει του νόμου περί αναγνώρισης φύλου του 2004, το οποίο επιβεβαίωνε τη μετάβαση από γυναίκα σε άνδρα και αντίστοιχη αλλαγή επωνύμου. Δεδομένου ότι ο προσφεύγων διατήρησε τη ρουμανική του ιθαγένεια, ζήτησε από τις αρμόδιες ρουμανικές αρχές να καταγράψουν την αλλαγή στη ληξιαρχική πράξη γέννησής του. Όμως, η αρμόδια αρχή αρνήθηκε να αναγνωρίσει την αλλαγή του ονόματος και του φύλου που αποκτήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο και ζήτησε από τον ενδιαφερόμενο να επαναλάβει τη διαδικασία σύμφωνα με το ρουμανικό δίκαιο. Αυτό επιτρέπει την τροποποίηση ληξιαρχικής πράξης μόνον βάσει τελεσίδικης δικαστικής απόφασης. Το ζήτημα της νομιμότητας της άρνησης αυτής έφτασε με προδικαστική παραπομπή από τα ρουμανικά δικαστήρια, στο ΔΕΕ.
Σύμφωνα με το Δικαστήριο, ο φύλο, όπως και το όνομα, αποτελεί ουσιώδες στοιχείο της προσωπικότητας του ατόμου και, ως εκ τούτου, προστατεύεται από το άρθρο 7 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και το άρθρο 8 ΤΗΣ ΕΣΔΑ. Το γεγονός ότι ένα κράτος μέλος δεν διαθέτει δική του διαδικασία για τέτοιου είδους αλλαγές, δεν αποτελεί εμπόδιο για την αναγνώριση μιας αλλαγής που έχει γίνει νόμιμα σε άλλο κράτος μέλος. Αλλιώς παραβιάζονται οι ελευθερίες του άρθρου 21 ΣΛΕΕ. Από την άλλη, αν υπάρχει εθνική διαδικασία, πρέπει να είναι συμβατή με το δίκαιο της ΕΕ. Προς τούτο, δεν επιτρέπεται να καθιστά την εφαρμογή των ελευθεριών του άρθρου 21 ΣΛΕΕ αδύνατη ή υπερβολικά δύσκολη. Ωστόσο, τίποτα δεν εμποδίζει τα κράτη μέλη να θεσπίσουν μέτρα για να αποκλείσουν τον κίνδυνο δόλιας καταστρατήγησης των εθνικών κανόνων αναγνώρισης φύλου και το forum shopping. Για παράδειγμα, μπορούν να θέτουν ως προϋπόθεση αναγνώρισης μιας φυλομετάβασης στο έδαφός τους, την ύπαρξη στενού δεσμού με το κράτος μέλος αλλαγής φύλου (π.χ. ιθαγένεια ή κατοικία).