Ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Οι απόψεις διίστανται.
Γράφει ο συνεργάτης μας
κ. Δημήτρης Τουτουντζόγλου, Δικηγόρος Δράμας
Ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Οι απόψεις διίστανται.
Με αφορμή το προσφυγικό ζήτημα και τις συνομιλίες μεταξύ Ε.Ε. και Τουρκίας για την επίλυση αυτού, με αντάλλαγμα το «ξεπάγωμα» των ενταξιακών κεφαλαίων της Τουρκίας στην Ε.Ε., έκρινα σκόπιμο με το παρόν άρθρο να αποτυπώσω τις υποστηριζόμενες απόψεις σχετικά με την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι οποίες διίστανται.
Για ποιους λόγους η Τουρκία δεν πρέπει να ενταχθεί στην Ε.Ε
Οι υποστηρικτές αυτής της άποψης επικαλούνται πρωτίστως την Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Απαραίτητη προϋπόθεση για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων κάθε υποψήφιας προς ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση χώρας είναι η εκπλήρωση ορισμένων πολιτικών κριτηρίων. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 49 της Συνθήκης Ευρωπαϊκής Ένωσης «κάθε ευρωπαϊκό κράτος το οποίο σέβεται τις αξίες που αναφέρονται στο άρθρο 2 και δεσμεύεται να τις προάγει, μπορεί να ζητήσει να γίνει μέλος της Ένωσης». Το δε άρθρο 2 της Συνθήκης Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφέρει πως «η Ένωση βασίζεται στις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου, καθώς και του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες. Οι αξίες αυτές είναι κοινές στα κράτη μέλη εντός κοινωνίας που χαρακτηρίζεται από τον πλουραλισμό, την απαγόρευση των διακρίσεων, την ανοχή, τη δικαιοσύνη, την αλληλεγγύη και την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών». Υποστηρίζεται, λοιπόν, πως η Τουρκία δεν εκπληρώνει πλήρως τα ανωτέρω, αλλά αντιθέτως υπολείπεται σε αρκετά στοιχεία, που όμως είναι απαραίτητα στις δημοκρατικές κοινωνίες που απαρτίζουν την Ε.Ε.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της επικαλούμενη κατάστασης αποτελούν οι πρόσφατες εκλογές στην Τουρκία. Ευρωπαίοι παρατηρητές επέκριναν μεθοδεύσεις που παρατηρήθηκαν κατά την προεκλογική περίοδο. Συγκεκριμένα, μέλη του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ-OSCE) υποστήριξαν ότι η βία στάθηκε καταλυτικό εμπόδιο στην ομαλή εξέλιξη της προεκλογικής διαδικασίας. Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΚΣΣΕ-PACE) προχώρησε ακόμη περισσότερο, καταγγέλλοντας τη διαδικασία ως «άδικη», συνοδευόμενη από εκτεταμένη βία και πολύ φόβο. Και ο φόβος, σύμφωνα με τον Andreas Gross, επικεφαλής της αντιπροσωπείας PACE, είναι «ο εχθρός της δημοκρατίας, εχθρός της ελεύθερης επιλογής».
Ένα άλλο προβληματικό σημείο, που υπογραμμίζουν όσοι θεωρούν πως δεν πρέπει η Τουρκία να ενταχθεί στην Ε.Ε, είναι το κουρδικό ζήτημα. Η Τουρκία διεξάγει πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον Κούρδων ανταρτών στο εσωτερικό της, διαταράσσοντας τη δημόσια τάξη και ασφάλεια, κατά τρόπο που δεν συνάδει σε ένα κράτος δικαίου.
Η Κύπρος, άλλωστε, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανακοίνωσε στην Κομισιόν ότι διαφωνεί με το «ξεπάγωμα» των ενταξιακών κεφαλαίων της Τουρκίας. Η Κυπριακή Κυβέρνηση, διά του Κυβερνητικού της εκπροσώπου κ. Νίκου Χριστοδουλίδη, τονίζει πως η υποβολή των αναθεωρημένων εγγράφων εκ μέρους της Τουρκίας δεν προδικάζει τις συζητήσεις στο Συμβούλιο, ούτε και προκαταλαμβάνει τις θέσεις των κρατών-μελών. Σε σχέση με το Κυπριακό, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο, η Τουρκία υποχρεώνεται να συμβάλει ενεργά στην εν εξελίξει διαδικασία και ο ρόλος της είναι κρίσιμος. Σχετικά, η έκθεση της Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχολιάζει πως «οι ενέργειες της Τουρκίας ήταν σε πλήρη αντίθεση με τις αλλεπάλληλες εκκλήσεις του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για σεβασμό των κυριαρχικών δικαιωμάτων όλων των κρατών-μελών εντός της ΑΟΖ τους, καθώς και της κυριαρχίας τους επί των χωρικών υδάτων και του εναέριου χώρου τους». Η Επιτροπή καλεί, επίσης, την Τουρκία «να εφαρμόσει όλες τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων προς αποκατάσταση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων”, κάνοντας ειδική αναφορά στην καταδικαστική απόφαση του Δικαστηρίου της 12ης Μαΐου 2014 σε σχέση με το αίτημα της Κυπριακής Δημοκρατίας για δίκαιη ικανοποίηση.
Τέλος, ένα θέμα που αφορά ειδικά την ελληνική έννομη τάξη είναι το ζήτημα των παραβιάσεων του εθνικού μας εναέριου χώρου, κυρίως στην περιοχή του Αιγαίου, από τουρκικά μαχητικά. Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπόψη όλα τα ανωτέρω πραγματικά περιστατικά, υποστηρίζεται πως καταγράφεται ξεκάθαρα και με σαφήνεια η πλήρης έλλειψη προόδου ως προς το σύνολο των υποχρεώσεων της Τουρκίας ενόψει της ένταξής της στην ΕΕ.
Για ποιους λόγους η Τουρκία πρέπει να ενταχθεί στην Ε.Ε.
Οι υποστηρικτές αυτής της άποψης, υπογραμμίζουν πως η Ευρώπη είναι εξ ορισμού μία πολυπολιτισμική οντότητα. Αν η Ευρώπη θέλει να γίνει ενεργός παγκόσμιος χάρτης και όχι «μουσείο» χρειάζεται τη φρέσκια προοπτική και ενέργεια των Τούρκων. Χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλον και πολιτικά. Οι γείτονες της Τουρκίας είναι και δικoί μας γείτονες. Τα προβλήματά της και δικά μας προβλήματα. Τα οφέλη ως προς την ασφάλεια και τα στρατηγικά πλεονεκτήματα για την Ε.Ε. με την Τουρκία ως κράτος μέλος της θα ήταν πολλά, ξεκινώντας με τη σχέση μεταξύ Ε.Ε. και ΝΑΤΟ, του οποίου η Τουρκία είναι μέλος εδώ και πολλά χρόνια. Παρομοίως, τα προβλήματα που σημειώνονται στην Μεσόγειο (όπως το προσφυγικό) θα ήταν πολύ πιο εύκολο να αντιμετωπιστούν από την Ε.Ε. αν έρθει σε συμφωνία με την Τουρκία.
Η ένταξη μίας μουσουλμανικής χώρας στους κόλπους της Ε.Ε., θα είχε ως αποτέλεσμα να ενισχυθεί η ασφάλειά της. Μία Τουρκία ενταγμένη στην Ε.Ε. θα εμποδίσει τις πολιτικές και πολιτιστικές διαφορές να εξελιχθούν σε συγκρούσεις μεγάλης κλίμακας. Θα έχει σημαντική συνεισφορά στην ειρήνη, τη σταθερότητα και την ασφάλεια στην Ευρώπη. Επίσης σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η γεωστρατηγική θέση της, το γεγονός πως αποτελεί μία μεγάλη αναδυόμενη αγορά, με κομβική θέση στα δίκτυα μεταφοράς ενέργειας προς τη Δύση, καθώς και η επιρροή της προς τον κόσμο της Κεντρικής Ασίας.
Εν κατακλείδι υποστηρίζεται ότι, μία Τουρκία εντός των κόλπων της Ε.Ε, θα καθιστούσε τη Νοτιοανατολική Ευρώπη πιο συμπαγή και πιο «ελέγξιμη». Επίσης υπάρχει μία γενικευμένη κοινή πεποίθηση πως, μια Τουρκία όσον το δυνατόν πιο «Ευρωπαία» όχι μόνο θα αποτελεί μικρότερη απειλή αλλά και ίσως έναν αξιόλογο γείτονα, συνεργάτη σε οικονομικά, αλλά και σε ανθρωπιστικά θέματα.
