ΔΕΕ: Σαφής υπολογισμός αμοιβής στα εργολαβικά δίκης
C‑395/21 της 12.01.2023: Καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές – Σύμβαση παροχής νομικών υπηρεσιών συναφθείσα μεταξύ δικηγόρου και καταναλωτή – Συμβατική ρήτρα που καθορίζει το ύψος της δικηγορικής αμοιβής σύμφωνα με την αρχή της ωριαίας χρεώσεως
[…] ρήτρα περί τιμής (σε σύμβαση παροχής νομικών υπηρεσιών) αναφέρει απλώς ότι η αμοιβή που εισπράττει ο επαγγελματίας ανέρχεται στο ποσό των 100 ευρώ ανά ώρα παροχής νομικών υπηρεσιών. Τέτοιος μηχανισμός καθορισμού της τιμής δεν παρέχει στον μέσο καταναλωτή, ο οποίος έχει τη συνήθη πληροφόρηση και είναι ευλόγως προσεκτικός και ενημερωμένος, τη δυνατότητα, ελλείψει οποιασδήποτε άλλης πληροφορίας εκ μέρους του επαγγελματία, να αξιολογήσει τις οικονομικές συνέπειες που απορρέουν από την εν λόγω ρήτρα, ήτοι το συνολικό ποσό που πρέπει να καταβληθεί για τις επίμαχες υπηρεσίες. Συνεπώς, αντιβαίνει στο άρθρο 4, παράγραφος 2, και το άρθρο 5 της οδηγίας 93/13.
Βεβαίως, λαμβανομένης υπόψη της φύσεως των υπηρεσιών που αποτελούν αντικείμενο συμβάσεως παροχής νομικών υπηρεσιών, είναι συχνά δυσχερές, αν όχι αδύνατον, να προβλέψει ο επαγγελματίας, ήδη από τη σύναψη της συμβάσεως, τον ακριβή αριθμό των ωρών που θα απαιτηθούν για την παροχή τέτοιων υπηρεσιών και, κατά συνέπεια, το συνολικό πραγματικό κόστος τους.
Εξάλλου, το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι η τήρηση από επαγγελματία της απαιτήσεως περί διαφάνειας, πρέπει να εκτιμάται σε σχέση με τα στοιχεία που ο οικείος επαγγελματίας διέθετε κατά τον χρόνο συνάψεως της συμβάσεως με τον καταναλωτή (απόφαση της 9ης Ιουλίου 2020, Ibercaja Banco, C‑452/18, EU:C:2020:536, σκέψη 49).
Ωστόσο, καίτοι δεν μπορεί να απαιτηθεί από έναν επαγγελματία να ενημερώσει τον καταναλωτή για τις τελικές οικονομικές συνέπειες της δεσμεύσεώς του, οι οποίες εξαρτώνται από μελλοντικά, απρόβλεπτα και ανεξάρτητα από τη θέληση του επαγγελματία γεγονότα, οι πληροφορίες τις οποίες υποχρεούται να γνωστοποιεί πριν από τη σύναψη της συμβάσεως πρέπει να παρέχουν στον καταναλωτή τη δυνατότητα να λάβει την απόφασή του με σύνεση και με πλήρη επίγνωση, αφενός, της πιθανότητας να προκύψουν τέτοια γεγονότα και, αφετέρου, των συνεπειών που ενδέχεται να προκύψουν από αυτά όσον αφορά τη διάρκεια της επίμαχης παροχής νομικών υπηρεσιών.
Οι πληροφορίες αυτές, οι οποίες ενδέχεται να διαφέρουν, αφενός, ανάλογα με το αντικείμενο και τη φύση των παροχών που προβλέπονται στη σύμβαση παροχής νομικών υπηρεσιών και, αφετέρου, ανάλογα με τους εφαρμοστέους επαγγελματικούς και δεοντολογικούς κανόνες, πρέπει να περιλαμβάνουν στοιχεία που να παρέχουν στον καταναλωτή τη δυνατότητα να εκτιμήσει κατά προσέγγιση το συνολικό κόστος των οικείων υπηρεσιών. Τέτοια στοιχεία είναι μια εκτίμηση του προβλέψιμου ή ελάχιστου αριθμού ωρών που απαιτούνται για την παροχή ορισμένης υπηρεσίας ή την ανάληψη υποχρεώσεως αποστολής, ανά εύλογα χρονικά διαστήματα, τιμολογίων ή περιοδικών εκθέσεων που αναφέρουν τον αριθμό των ωρών παρασχεθείσας εργασίας. Εναπόκειται στον εθνικό δικαστή να εκτιμήσει, λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των κρίσιμων στοιχείων που αφορούν τη σύναψη της οικείας συμβάσεως, αν οι πληροφορίες που παρέσχε ο επαγγελματίας πριν από τη σύναψη της συμβάσεως έδωσαν στον καταναλωτή τη δυνατότητα να λάβει την απόφασή του με σύνεση και πλήρη επίγνωση των οικονομικών συνεπειών που συνεπαγόταν η σύναψη της συμβάσεως.