Πώς σχετίζεται η απαγωγή της Νατάσα Κ. με το δίκαιο διανοητικής ιδιοκτησίας;

Επιμέλεια: Ελένη Τζούλια, Δρ. Νομικής-Δικηγόρος

Όπως διαβάζουμε στο Βικιπαίδεια, η Νατάσα Κάμπους (Natascha Maria Kampusch, 17 Φεβρουαρίου 1988) είναι Αυστριακή γυναίκα που έπεσε θύμα απαγωγής σε ηλικία 10 ετών στις 2 Μαρτίου 1998 και κρατήθηκε σε ένα μυστικό κελάρι από τον απαγωγέα της Wolfgang Přiklopil για περισσότερα από οκτώ χρόνια, μέχρι την απόδρασή της στις 23 Αυγούστου 2006. Έγραψε ένα βιβλίο για την περίοδο της απαγωγής και κράτησής της με τίτλο 3,096 Ημέρες (2010), στο οποίο βασίστηκε η γερμανική ταινία 3096 Days (2013).

Η Ε.-Μ. Painer εργαζόταν ως ελεύθερη επαγγελματίας φωτογράφος κατά τον χρόνο της παραπάνω απαγωγής, φωτογραφίζοντας, μεταξύ άλλων, παιδιά σε νηπιαγωγεία και παιδικούς σταθμούς. Στο πλαίσιο της επαγγελματικής της δραστηριότητας έτυχε να έχει πραγματοποιήσει πολλές φωτογραφικές λήψεις και της Natasha K., επιλέγοντας το φόντο, προσδιορίζοντας τη θέση και την έκφραση του προσώπου, χειριζόμενη τη φωτογραφική μηχανή και εκτυπώνοντας τις φωτογραφίες. Σε όλες τις φωτογραφίες, η Ε.-Μ. Painer έθετε το όνομά της ως διακριτικό σημείο.

Μετά από την απαγωγή της Natascha K. το 1998, σε ηλικία 10 ετών, οι αρμόδιες αρχές ασφαλείας εξέδωσαν ανακοίνωση αναζητήσεως προσώπου, στο πλαίσιο της οποίας χρησιμοποιήθηκαν οι εν λόγω φωτογραφίες. Κατόπιν της αποδράσεως της Natascha K., και μέχρι την πρώτη δημόσια εμφάνισή της, διάφορες εφημερίδες (Standard, Bild, Die Welt, κ.α.) δημοσίευσαν τις επίδικες φωτογραφίες στα έντυπα και τις ιστοσελίδες τους, χωρίς, εντούτοις, αναφορά του ονόματος της δημιουργού ή με αναφορά ως δημιουργού άλλου ονόματος και όχι αυτού της E.-M. Painer. Ορισμένες από αυτές τις εφημερίδες δημοσίευσαν, εξάλλου, ένα σκίτσο, που δημιουργήθηκε με ηλεκτρονική επεξεργασία μιας από τις επίδικες φωτογραφίες, το οποίο, καθόσον δεν υπήρχε πρόσφατη φωτογραφία της Natascha K. έως την πρώτη της δημόσια εμφάνιση, απέδιδε την πιθανολογούμενη εμφάνιση του προσώπου της.

Με αγωγή ενώπιον του Handelsgericht Wien, στις 10 Απριλίου 2007, η E.-M. Painer ζήτησε – μεταξύ άλλων – να αναγνωριστεί ότι οι εναγόμενες της κύριας δίκης όφειλαν να απόσχουν αμέσως από την αναπαραγωγή και/ή τη διανομή των επίδικων φωτογραφιών καθώς και του επίδικου σκίτσου, χωρίς τη συναίνεσή της και χωρίς αναφορά του ονόματός της ως δημιουργού. Οι εναγόμενες υποστήριξαν, ότι στην περίπτωση ενός φωτογραφικού πορτραίτου, όπως είναι οι επίδικες φωτογραφίες, ο δημιουργός έχει ελάχιστες προσωπικές δυνατότητες δημιουργικών παρεμβάσεων. Για τον λόγο αυτό η προστασία μιας φωτογραφίας, όπως οι επίδικες, από το δικαίωμα του δημιουργού, είναι περιορισμένη. Επιπλέον, το επίδικο σκίτσο που δημιουργήθηκε βάσει μιας από τις επίδικες φωτογραφίες, αποτελεί νέο, ανεξάρτητο έργο, το οποίο προστατεύεται επίσης από δικαίωμα του δημιουργού. Η υπόθεση έφτασε με προδικαστικό ερώτημα (C‑145/10) στο ΔΕΕ.

Με την απόφασή του το Δικαστήριο διευκρίνισε ότι:

Ένα φωτογραφικό πορτρέτο μπορεί να προστατεύεται από δικαίωμα δημιουργού υπό την προϋπόθεση ότι είναι αποτέλεσμα πνευματικής εργασίας του δημιουργού που αντανακλά την προσωπικότητά του και εκδηλώνεται με τις ελεύθερες και δημιουργικές επιλογές του κατά την παραγωγή της φωτογραφίας. Εφόσον έχει εξακριβωθεί ότι το επίμαχο φωτογραφικό πορτρέτο αποτελεί έργο, η προστασία του δεν είναι μειωμένη σε σχέση με εκείνη την οποία απολαμβάνει κάθε άλλο έργο, συμπεριλαμβανομένων των φωτογραφικών.

Περαιτέρω, μέσο ενημερώσεως, όπως είναι ένας εκδότης εφημερίδας, δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει με δική του πρωτοβουλία έργο προστατευόμενο από δικαίωμα του δημιουργού επικαλούμενο σκοπό δημόσιας ασφάλειας. Εντούτοις, δεν μπορεί να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο εκδότης εφημερίδας να συμβάλει σε συγκεκριμένη περίπτωση στην εκπλήρωση σκοπού δημόσιας ασφάλειας με τη δημοσίευση φωτογραφίας αναζητούμενου προσώπου. Εντούτοις, αυτή η πρωτοβουλία πρέπει, αφενός, να εντάσσεται στο πλαίσιο ληφθείσας αποφάσεως ή αναληφθείσας δράσεως από τις αρμόδιες εθνικές αρχές για τη διασφάλιση της δημόσιας ασφάλειας και, αφετέρου, να αναλαμβάνεται σε συμφωνία και συντονισμό με τις εν λόγω αρχές, προκειμένου να αποφεύγεται ο κίνδυνος να έρθει σε αντίθεση με τα μέτρα που έχουν ληφθεί από αυτές. Δεν είναι, εντούτοις, απαραίτητη συγκεκριμένη, ενεστώσα και ρητή εντολή των αρχών ασφαλείας περί δημοσιεύσεως φωτογραφίας για σκοπούς αναζητήσεως.

Τα παραπάνω ισχύουν υπό την προϋπόθεση της αναφοράς του ονόματος του δημιουργού ή εκτελεστή του παρατιθέμενου έργου ή άλλου προστατευόμενου αντικειμένου.

Να λοιπόν που η τραυματική εμπειρία της Natasha K. υπήρξε αφορμή να διευκρινιστούν οι όροι προστασίας των φωτογραφιών ως πνευματικών δημιουργηματων και οι περιορισμοί που γνωρίζει η προστασία αυτή στο όνομα της δημόσιας ασφάλειας.

 
Θυμηθείτε κι αυτά
prev next

Πριν φύγετε

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται.