Τελικά έχει νόημα η συλλογή υπογραφών για αλλαγή του νόμου;
Σύμφωνα με το άρθρο 73 παρ. 6 του Συντάγματος:
«Με υπογραφή πεντακοσίων χιλιάδων πολιτών που έχουν δικαίωμα ψήφου, μπορούν να κατατίθενται έως δύο ανά κοινοβουλευτική περίοδο προτάσεις νόμων στη Βουλή, οι οποίες με απόφαση του Προέδρου της παραπέμπονται στην οικεία κοινοβουλευτική επιτροπή προς επεξεργασία και εν συνεχεία εισάγονται υποχρεωτικά προς συζήτηση και ψήφιση στην Ολομέλεια του Σώματος. Οι προτάσεις νόμων του προηγούμενου εδαφίου δεν μπορεί να αφορούν θέματα δημοσιονομικά, εξωτερικής πολιτικής και εθνικής άμυνας. Νόμος ορίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις εφαρμογής της παρούσας παραγράφου.»
Η διάταξη υπερψηφίστηκε από την απόλυτη πλειοψηφία της προτείνουσας (ΙΖ’) Βουλής και πλειοψηφία άνω των 3/5 της αναθεωρητικής (Θ’) Βουλής και απονέμει στο λαό – υπό την έννοια του εκλογικού σώματος – συνταγματικό «δικαίωμα νομοθετικής πρωτοβουλίας», υπό τις αυστηρές προϋποθέσεις που προβλέπει. Πιο συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι με υπογραφές ενός ποσοστού (5-10%) του εκλογικού σώματος, μπορεί να κατατεθεί πρόταση νόμου στη Βουλή, η οποία θα εξεταστεί αρμοδίως και θα ψηφιστεί υποχρεωτικά από την Ολομέλεια, χωρίς πάντως αυτή να δεσμεύεται να την υπερψηφίσει. Με τη διαδικασία αυτή επιτρέπεται η κατάθεση έως δύο προτάσεων νόμων ανά κοινοβουλευτική περίοδο, οι οποίες δεν πρέπει να αφορούν θέματα δημοσιονομικά, εξωτερικής πολιτικής και εθνικής άμυνας.
Παρεμφερή δικαιώματα προβλέπονται και σε αλλοδαπές έννομες τάξεις. Στη χώρα μας εκκρεμεί να εκδοθεί εκτελεστικός νόμος για τη ρύθμιση της άσκησης του εν λόγω Συνταγματικού δικαιώματος στην πράξη. Πρέπει να ρυθμιστεί για παράδειγμα πώς θα συλλέγονται οι υπογραφές των πολιτών, αν η συλλογή τους θα υπόκειται σε χρονικούς περιορισμούς, και πώς θα ελέγχεται η εγκυρότητά τους[1].
Με βάση τα παραπάνω, προς το παρόν το 73 παρ. 6 Σ είναι κενό γράμμα, εφόσον δεν έχουν ακόμα θεσπιστεί διαδικασίες για την πρακτική εφαρμογή του. Παρόλα αυτά, η διάταξη κατοχυρώνει τη λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία ως πολιτικό δικαίωμα και καταρχήν νομιμοποιεί κινήσεις συλλογής υπογραφών για νομοθετικές μεταρρυθμίσεις που απηχούν κοινωνικές ανάγκες και απαιτήσεις. Μέχρι την έκδοση του αναγκαίου νομοθετικού πλαισίου για την εξειδίκευση και εκτέλεσή της διάταξης αυτής, η πλήρωση των όρων που θέτει για την εφαρμογή της θα πρέπει να εισακούεται, με γνώμονα βεβαίως τη θωράκιση του θεσμού, αλλά και την αποφυγή καταχρήσεων.
[1] Βλ. Βλαχογιάννης, ΤοΣ 2021, σελ. 195 επ.
