Η ανάδυση του Ιδιωτικού Στρατού

Του Δημήτρη Τουτουντζόγλου

Δικηγόρου Δράμας

Οι Ιδιωτικοί Στρατοί

Ορισμός

Επίσημος ορισμός για τους ιδιωτικούς στρατούς δεν εμπεριέχεται σε κανένα διεθνές νομικό κείμενο ή σύμβαση. Παρά τις πολυάριθμες προσπάθειες που έχουν συντελεστεί από την επιστημονική κοινότητα και Διεθνείς Οργανισμούς, για την αποσαφήνιση , προσδιορισμό και καταγραφή του ορισμού για τους ιδιωτικούς στρατούς δεν έχει καταστεί δυνατό μέχρι και σήμερα να προσδιοριστεί, να συμφωνηθεί και να επικυρωθεί ένας κοινός αποδεκτός ορισμός. Τα τελευταία έτη με πρωτοβουλία του ΟΗΕ ένας αρχικός ορισμός αποτυπώθηκε στο κείμενο «Draft of a possible Convention on Private Military and Security Companies of consideration an action by the Human Rights Council». Σύμφωνα λοιπόν με το άνω κείμενο ορίζονται ως ιδιωτικές επιχειρηματικές οντότητες που παρέχουν στρατιωτικές ή και υπηρεσίες ασφαλείας, οι οποίες αναλαμβάνουν αποστολές όπως αναφέρονται χαρακτηριστικά: την ένοπλη φύλαξη, την προστασία προσώπων και αντικειμένων όπως κτίρια και άλλα μέρη, συνοδείες, τη συντήρηση και λειτουργία οπλικών συστημάτων, τη φύλαξη και ανάκριση κρατουμένων, την παροχή συμβουλών, τη συλλογή πληροφοριών αλλά και εκπαίδευση των ενόπλων δυνάμεων και του προσωπικού ασφαλείας. Η απουσία κοινά αποδεκτού ορισμού καθώς και οι πολυδιάστατες δραστηριότητες που αναπτύσσουν, κινούνται σε μία γκρίζα περιοχή του διεθνούς δικαίου προκαλώντας μία μεγάλη σε έκταση δυσπιστία στην διεθνή κοινότητα.

 

Προσδιορισμός της ιδιότητας των μελών των Ιδιωτικών Στρατών

Ένα από τα βασικά θέματα που απασχολεί τη διεθνή νομική κοινότητα αφορά τον προσδιορισμό της ιδιότητας των μελών των Ιδιωτικών Στρατών, δηλαδή τι θεωρούνται τα μέλη τους σύμφωνα με το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο: Μισθοφόροι, Άμαχοι, Μαχητές ή Πολίτες που ακολουθούν Εθνικούς Στρατούς;

 

Μισθοφόροι

Το άρθρο 47 του Πρωτοκόλλου Ι’ δίνει λεπτομερή ορισμό σύμφωνα με το οποίο ο μισθοφόρος είναι αλλοδαπός (μη πολίτης μέρους στη σύρραξη) που στρατολογείται με σκοπό να μετάσχει σε ένοπλη σύρραξη προκειμένου να αποκομίσει προσωπικό κέρδος, εν προκειμένω υλική αμοιβή. Το εν λόγω πρόσωπο πρέπει να λαμβάνει πραγματικά μέρος στις εχθροπραξίες. Και ποιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με το ανωτέρω άρθρο για να χαρακτηριστεί κάποιος ως μισθοφόρος πρέπει συσσωρευτικά να πληροί τα ακόλουθα κριτήρια.

Α)Να είναι ειδικά στρατολογημένος από το εσωτερικό ή το εξωτερικό για να πολεμήσει σε ένοπλη σύγκρουση

Β)Να λαμβάνει ενεργά μέρος στις εχθροπραξίες

Γ)Να μάχεται με ουσιαστικό κίνητρο την επιθυμία του για προσωπικό κέρδος.

Δ)Να μην είναι ούτε πολίτης κάποιου από τα μέρη της σύγκρουσης, ούτε κάτοικος περιοχής ελεγχόμενης από κάποιο μέρος των μαχόμενων.

Ε)Να μην είναι μέρος των Ενόπλων Δυνάμεων των μαχόμενων μερών

ΣΤ)Να μην έχει αποσταλεί από ένα κράτος, το οποίο δεν είναι μέρος της σύγκρουσης λόγω επίσημου καθήκοντος ως μέλος των Ενόπλων Δυνάμεων του κράτους αυτού.

Συμπερασματικά, αποτυπώνεται ότι από καθαρά νομική άποψη, η απάντηση στο ερώτημα κατά πόσον το προσωπικό των Ιδιωτικών Στρατών μπορεί να θεωρηθεί ως μισθοφόροι κατά το διεθνές δίκαιο, τις περισσότερες φορές καταγράφεται ως αρνητική καθώς για τα πρόσωπα αυτά δύσκολα αποδεικνύεται ότι εμπίπτουν συσσωρευτικά στις προϋποθέσεις που θέτει και ορίζει το άρθρο 47 του Πρωτοκόλλου Ι’.

 

Μαχητές    

Περιλαμβάνει κατηγορίες προσώπων που ανήκουν στις Ένοπλες Δυνάμεις και έχουν το δικαίωμα συμμετοχής στις εχθροπραξίες. Τέτοια πρόσωπα είναι:

Α)Τα μέλη των τακτικών Ενόπλων Δυνάμεων μέρους στη σύρραξη

Β)Μέλη ειδικών αστυνομικών δυνάμεων και σωμάτων εθελοντών, εθνοφρουράς, συμπαρατασσομένων στις τακτικές δυνάμεις και μέλη ειδικών οργανωμένων αντιστασιακών οργανώσεων ή άλλων παραστρατιωτικών που εντάσσονται στις Ένοπλες Δυνάμεις, αρκεί να συμμορφώνονται προς τις τέσσερις ακόλουθες προϋποθέσεις(άρθρα 1-3 Κανονισμών Χάγης 1907):Α)Να βρίσκονται υπό υπεύθυνη Διοίκηση Β)Να φέρουν διακριτό έμβλημα αναγνωρίσιμο από απόσταση Γ)Να φέρουν τα όπλα τους φανερά και Δ)Να συμμορφώνονται κατά τις επιχειρήσεις τους προς τους νόμους και τα έθιμα του πολέμου.

Προκειμένου για τα μέλη των Ιδιωτικών Στρατών θα πρέπει να πληρούν τις παραπάνω προϋποθέσεις οργάνωσης και διοίκησης. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν αποδεδειγμένα οι παραπάνω εταιρείες ενσωματώνονται θεσμικά και οργανωτικά στις Ένοπλες Δυνάμεις ενός Κράτους και αποτελούν αναπόσπαστο μέρος αυτού, συμμετέχοντας ενεργά στις εχθροπραξίες. Σε μία άλλη περίπτωση όταν σε Κράτος δεν υφίστανται Ένοπλες Δυνάμεις (π.χ Κόστα Ρίκα) και αναθέσει σε Ιδιωτικό Στρατό υπηρεσίες άμυνας – ασφάλειας του Κράτους, οι εταιρείες αυτές θεωρούνται a priori ότι αποτελούν τις Ένοπλες Δυνάμεις του Κράτους αυτού.

Συμπερασματικά, το προσωπικό των Ιδιωτικών Στρατών μπορεί να θεωρηθεί ως Μαχητής κατά το διεθνές δίκαιο εφόσον ικανοποιούνται οι παραπάνω προϋποθέσεις.

 

Άμαχοι

Άμαχοι θεωρούνται όσοι δεν εμπίπτουν στον ορισμό του Μαχητή. Δεν μπορούν να λάβουν μέρος στις εχθροπραξίες και εάν το κάνουν χάνουν την προστασία τους για όσο διάστημα διαρκεί η άμεση συμμετοχή τους , ενώ σε περίπτωση αμφιβολίας για το καθεστώς τους θεωρούνται άμαχοι.

Προκειμένου για τα μέλη των Ιδιωτικών Στρατών μπορούν δυνητικά να συμπεριληφθούν στο καθεστώς του αμάχου εφόσον πληρούν τις ανωτέρω προϋποθέσεις και δεν λαμβάνουν μέρος ενεργά και άμεσα στις εχθροπραξίες. Εάν λάβουν μέρος χάνουν την προστασία τους για όσο διάστημα διαρκεί η άμεση συμμετοχή τους. Άμαχοι για τους οποίους υπάρχει τέτοια υποψία, μπορούν να συλληφθούν και να κρατηθούν αρκεί τηρηθούν οι αρχές ανθρωπιστικής μεταχείρισης και δίκαιης δίκης.

 

Πολίτες που ακολουθούν τους Εθνικούς Στρατούς

Πρόκειται για πολίτες που συνοδεύουν τις Ένοπλες Δυνάμεις , χωρίς να είναι μέλη αυτών, όπως μη στρατιωτικά μέλη πληρωμάτων στρατιωτικών αεροσκαφών, πολεμικοί ανταποκριτές , προμηθευτές , μέλη των μονάδων εργασίας ή των υπηρεσιών που είναι αρμόδιες για την ψυχαγωγία των Ένοπλων Δυνάμεων υπό την προϋπόθεση να έχουν λάβει άδεια από τις Ένοπλες Δυνάμεις που συνοδεύουν και τους έχει εκδοθεί για το σκοπό αυτό ειδικό δελτίο ταυτότητας.

Σε αυτήν την κατηγορία μπορεί να ενταχθούν θεωρητικά και τα μέλη των Ιδιωτικών Στρατών, μιας και η λίστα θωρείται ενδεικτική και όχι εξαντλητική. Το νομικό καθεστώς των προσώπων που εμπίπτουν στην κατηγορία αυτή είναι σαφές. Δεν είναι τα μέλη των Ενόπλων Δυνάμεων (δηλαδή μαχητές), αλλά εντάσσονται στο καθεστώς αιχμαλώτου πολέμου εάν συλληφθούν από τον εχθρό. Όπως είναι φυσικό, είναι αδύνατο το σύνολο των μελών των Ιδιωτικών Στρατών, που έχει προσληφθεί από Κράτη να εμπίπτει σε αυτή την κατηγορία. Ο διαχωρισμός θα πρέπει να γίνεται κατά περίπτωση ανάλογα με τη φύση των υπηρεσιών που προσφέρουν και τις δραστηριότητες που πραγματοποιούν.

Διαπιστώνουμε λοιπόν από τα ανωτέρω εκτεθέντα ότι η ιδιότητα διαφοροποιείται και καθορίζεται κατά περίπτωση και ανάλογα α)με τη φύση των υπηρεσιών που προσφέρουν και β)με τον τρόπο με τον οποίο συμμετέχουν στις ένοπλες συρράξεις. Τα μέλη των Ιδιωτικών Στρατών δύνανται να θεωρηθούν ως Μαχητές, Άμαχοι και Πολίτες που ακολουθούν τους Εθνικούς Στρατούς αλλά όχι ως Μισθοφόροι.

Λιβύη

 Όσον αφορά τον πόλεμο στην Λιβύη είναι γνωστό ότι στο πλευρό του Καντάφι πολέμησαν πολλοί μισθοφόροι από χώρες της Αφρικής αλλά και οι αντιφρονούντες χρησιμοποίησαν Ιδιωτικούς Στρατούς από δυτικές χώρες οι οποίοι πήραν μέρος σε διάφορες αποστολές και καθήκοντα και συγκεκριμένα η Γαλλική εταιρεία Secopex και Αγγλική εταιρεία the Circuit ήταν μεταξύ των εταιρειών που συμμετείχαν ενεργά και άμεσα στις εχθροπραξίες στο πλευρό των αντιφρονούντων.

 

Συρία

Στην Συρία δραστηριοποιούνται και συμμετέχουν ενεργά πολλές ομάδες μουσουλμάνων μισθοφόρων στο πλευρό των αντιφρονούντων. Από την άλλη πλευρά, στο πλευρό της Κυβέρνησης Άσαντ δραστηριοποιούνται Ιδιωτικοί Στρατοί από την Ρωσία (Slavonic Corps)

 

Θυμηθείτε κι αυτά
prev next

Πριν φύγετε

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *