Έληξε η προθεσμία για την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2012/29/ΕΕ στο ελληνικό δίκαιο

Πολωνός τουρίστας στο Παρίσι πέφτει θύμα ληστείας και τραυματίζεται σοβαρά. Ιταλός έφηβος υφίσταται επίθεση μπροστά από τον σταθμό του μετρό στο Ελσίνκι. Σε όλη την ΕΕ, κάθε χρόνο πέφτουν θύματα σοβαρών εγκληματικών πράξεων περί τα 75 εκατομμύρια άνθρωποι. Τα περιστατικά αυτά έχουν συνήθως οδυνηρές σωματικές, συναισθηματικές και οικονομικές επιπτώσεις για τα θύματα και τις οικογένειές τους, όταν δε συμβαίνουν στο εξωτερικό, η διαφορά νοοτροπίας, γλώσσας και νομοθεσίας περιπλέκουν και επιδεινώνουν την κατάσταση. Από ποιον θα ζητήσουν βοήθεια τα θύματα; Ποια είναι τα δικαιώματά τους; Μία από τις θεμελιώδεις αρχές της ΕΕ είναι ότι οι άνθρωποι πρέπει να αντιμετωπίζονται χωρίς διακρίσεις σε όλα τα κράτη μέλη της.

Οι παραπάνω σκέψεις οδήγησαν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ στην έκδοση της Οδηγίας 2012/29 για τη θέσπιση ελάχιστων προτύπων σχετικά με τα δικαιώματα, την υποστήριξη και την προστασία θυμάτων της εγκληματικότητας. Στόχος των κανόνων της είναι η μεταχείριση των θυμάτων εγκληματικών πράξεων και των μελών της οικογένειάς τους με σεβασμό και χωρίς διακρίσεις σε όλη την ΕΕ, ανάλογα με τις ανάγκες καθενός από αυτά.

Στα νέα δικαιώματα συγκαταλέγονται:

  • Δικαιώματα των μελών της οικογένειας θυμάτων– Τα μέλη της οικογένειας θυμάτων που έχασαν τη ζωή τους έχουν τα ίδια δικαιώματα με τα άμεσα θύματα, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων ενημέρωσης, υποστήριξης και αποζημίωσης. Τα μέλη της οικογένειας θυμάτων που επιβίωσαν έχουν επίσης δικαιώματα υποστήριξης και προστασίας.
  • Δικαίωμα των θυμάτων να κατανοούν και να γίνονται κατανοητά– Η επικοινωνία με τα θύματα πρέπει να γίνεται πάντοτε σε απλή και κατανοητή γλώσσα. Η μορφή επικοινωνίας πρέπει να προσαρμόζεται στις εξατομικευμένες ανάγκες κάθε θύματος, π.χ. ιδιαίτερες ανάγκες σε σχέση με την ηλικία, τη γλώσσα και τυχόν αναπηρία.
  • Δικαίωμα ενημέρωσης– Οι εθνικές αρχές πρέπει να παρέχουν στα θύματα μια σειρά πληροφοριών σχετικά με τα δικαιώματά τους, την υπόθεσή τους καθώς και τις υπηρεσίες και την υποστήριξη που διαθέτουν. Οι πληροφορίες πρέπει να δίνονται από την πρώτη επαφή με αρμόδια αρχή και χωρίς καθυστέρηση.
  • Δικαίωμα υποστήριξης– Τα κράτη μέλη πρέπει να εγγυώνται την πρόσβαση των θυμάτων σε υπηρεσίες υποστήριξης, και οι αρχές πρέπει να διευκολύνουν αυτή την πρόσβαση. Η υποστήριξη πρέπει να παρέχεται δωρεάν και εμπιστευτικά, ακόμη και στα θύματα που δεν καταγγέλλουν επίσημα την εγκληματική πράξη. Πρέπει να υπάρχουν διαθέσιμες τόσο υπηρεσίες γενικής υποστήριξης – που απευθύνονται σε όλα τα θύματα εγκληματικών πράξεων – όσο και υπηρεσίες εξειδικευμένης υποστήριξης. Στις υπηρεσίες εξειδικευμένης υποστήριξης περιλαμβάνονται η παροχή καταλύματος, η επούλωση ψυχολογικών τραυμάτων και η παροχή συμβουλών προσαρμοσμένων στον τύπο του θύματος.
  • Δικαίωμα συμμετοχής στην ποινική διαδικασία– Τα θύματα θα έχουν ενεργότερο ρόλο κατά την ποινική διαδικασία. Θα έχουν το δικαίωμα να ακουστούν και να ενημερωθούν για τα διάφορα στάδια της διαδικασίας. Αν τα θύματα δεν συμφωνούν με την απόφαση για μη άσκηση δίωξης, έχουν το δικαίωμα προσβολής αυτής της απόφασης. Τα θύματα έχουν επίσης το δικαίωμα αποζημίωσης και, στην περίπτωση που στο εθνικό σύστημα εφαρμόζονται διαδικασίες αποκαταστατικής δικαιοσύνης, υπάρχουν πλέον κανόνες που διασφαλίζουν την ασφαλή συμμετοχή των θυμάτων.
  • Δικαίωμα προστασίας– Τα θύματα πρέπει να προστατεύονται τόσο από τον δράστη όσο και από το ίδιο το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης. Για να προσδιορίσουν τις ανάγκες τους για προστασία, όλα τα θύματα πρέπει να περνούν από ατομική αξιολόγηση ώστε να διερευνάται κατά πόσο είναι ευάλωτα σε περαιτέρω ζημία που θα μπορούσε να προκύψει κατά την ποινική διαδικασία. Στην περίπτωση αυτή, πρέπει να εφαρμόζονται μέτρα προστασίας τους κατά τη διάρκεια της δίκης και έναντι οποιαδήποτε απειλής εκ μέρους του δράστη. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στην προστασία των παιδιών.

Σύμφωνα με το άρθρο 27 της παραπάνω Οδηγίας, τα κράτη μέλη όφειλαν να την ενσωματώσουν στην εθνική τους έννομη τάξη μέχρι την 16-11-2015. Στην Ελλάδα έχει συσταθεί σχετική νομοπαρασκευαστική επιτροπή από το 2013, η διάρκεια των εργασιών της οποίας παρατάθηκε αργότερα μέχρι τον Αύγουστο του 2015. Δεν μπορέσαμε πάντως να εντοπίσουμε το αποκύημα των εργασιών της, οι οποίες το τελευταίο διάστημα συνέπεσαν με σοβαρή πολιτική και οικονομική αστάθεια.

Σε κάθε περίπτωση μη εμπρόθεσμης ενσωμάτωσης Οδηγίας στο εθνικό δίκαιο κράτους μέλους, το τελευταίο είναι υπόλογο έναντι της Ένωσης και υπόκειται σε αξιώσεις αποζημίωσης έναντι κάθε ιδιώτη που ζει νόμιμα στην επικράτειά του και βλάπτεται λόγω της καθυστέρησης. Υπό προϋποθέσεις οι διατάξεις της Οδηγίας αποκτούν άμεση ισχύ υπέρ των ιδιωτών, απονέμοντας δηλ. σε αυτούς δικαιώματα που μπορούν να επικαλούνται ενώπιον δικαστικών και άλλων αρχών. Μια τέτοια ενέργεια της Οδηγίας εξαρτάται, όμως, κυρίως από τη σαφήνεια και ακρίβεια των διατάξεών της, ώστε να μπορούν αυτές να εκτελεστούν και χωρίς νομοθετική επεξεργασία.

Θυμηθείτε κι αυτά
prev next

Πριν φύγετε

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *