Ευθύνη αποζημίωσης για retweet δυσφημιστικού περιεχομένου
Ένα σύγχρονο προβληματισμό πραγματεύτηκε στα μέσα του 2022 αμερικανικό δικαστήριο, στα πλαίσια της υπόθεσης Banaian v. Bascom (A.3d —, 2022 WL 1482521 (N.H. May 11, 2022)). Το δικαστήριο απασχόλησε συγκεκριμένα το ζήτημα, κατά πόσο μπορεί να θεμελιωθεί ευθύνη για δυσφήμιση σε περίπτωση retweet περιεχομένου που δημιουργήθηκε από τρίτους. Σύμφωνα με τα οικεία πραγματικά περιστατικά, μαθητής χάκαρε την ιστοσελίδα του σχολείου του και τροποποίησε τη σελίδα καθηγήτριας, κατά τρόπον ώστε να φαίνεται ότι αυτή αναζητά ερωτικές σχέσεις και σεξουαλικές επαφές. Άλλος μαθητής κοινοποίησε στο twitter φωτογραφία από το χακαρισμένο προφίλ της εκπαιδευτικού και πολλοί άλλοι ανακοινοποίησαν την ανάρτησή του διασπείροντας αυτή σε πολυπληθείς ακολούθους. Η καθηγήτρια στράφηκε δικαστικά κατά όλων των εμπλεκομένων στην προσβολή της προσωπικότητάς της, μεταξύ δε αυτών και κατά των χρηστών που έκαναν τα retweets.
Τόσο σε πρώτο όσο και σε 2ο βαθμό, τα αμερικανικά δικαστήρια απέρριψαν την αγωγή επί τη βάση της διάταξης 47 USC §230. Σε αυτήν προβλέπεται ο αποκλεισμός της ευθύνης για παράνομο περιεχόμενο που δημιουργήθηκε από τρίτους, καθόσον αφορά τόσο τους χρήστες που το αναδημοσιεύουν, όσο και τους παρόχους που το φιλοξενούν. Ενδιαφέρον παρουσιάζει παρόλα αυτά το ερώτημα, πώς θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν στην ελληνική έννομη τάξη οι αξιώσεις της θιγόμενης εκπαιδευτικού;
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι όσον αφορά τον service provider (εν προκειμένω το twitter) η Ενωσιακή νομοθεσία καθιερώνει καταρχήν το ανεύθυνο για αναρτήσεις χρηστών του ιστοτόπου (βλ. άρθρο 15 Οδηγίας για ηλεκτρονικό εμπόριο και πλέον άρθρο 8 Πράξης για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες). Αναφορικά με την ευθύνη των ίδιων των χρηστών, ούτε σε Ενωσιακό, ούτε σε εθνικό επίπεδο συναντάται διάταξη που αποκλείει per se την ευθύνη για αναρτήσεις τρίτων που (ανα-)κοινοποιούν στα σόσιαλ μίντια. Κατά τις γενικές διατάξεις, πάντως, ευθύνη για τη διάδοση παράνομου (π.χ. δυσφημιστικού) περιεχομένου δεν στοιχειοθετείται, εφόσον δεν αποδεικνύεται υπαιτιότητα του χρήστη (έστω αμέλεια) αναφορικά με τη βλάβη του θιγόμενου εννόμου αγαθού. Αντιστρόφως, όταν ο χρήστης κάνει retweet σε ανάρτηση τρίτου που όφειλε και μπορούσε να αντιληφθεί ότι δύναται να προσβάλει την τιμή και υπόληψη και εν γένει την προσωπικότητα ενός προσώπου, αυτός καταρχήν φέρει ευθύνη για αποζημίωση του προσώπου αυτού. Για να άρει την ευθύνη του, ο χρήστης απομένει να επικαλεστεί και αποδείξει λόγους άρσης του αδίκου ή του καταλογισμού του.
Μπορεί να γίνει δεκτό ότι retweets ευφυολογημάτων που αναφέρονται σε άγνωστα προς τον χρήστη άτομα και γίνονται χάριν αστεισμού δεν θεμελιώνουν ευθύνη για αποζημίωση. Σημειώνεται επίσης ότι σχόλια και αναφορές σε “δημόσια πρόσωπα” και πρόσωπα της απόλυτης επικαιρότητας αντιμετωπίζονται με μεγαλύτερη ελαστικότητα από την έννομη τάξη, η οποία καταρχήν δικαιολογεί επεμβάσεις στην ιδιωτική σφαίρα αυτών, αλλά και ανέχεται τη σάτιρα που τα αφορά.
Ελένη Τζούλια, Δρ. Νομικής-Δικηγόρος
